Κυριακή, 15 Μάιος 2011
Της Δωρας Αντωνιου
Αν στην περίπτωση του βαρύτατου τραυματισμού του 31χρονου διαδηλωτή Ιωάννη Καυκά, την περασμένη Τετάρτη, έχουμε να κάνουμε με δυο-τρεις αστυνομικούς των ΜΑΤ που «ηδονίζονται» με την άσκηση βίας, τα πράγματα είναι απλά: τους διώχνουμε από τα ΜΑΤ, τους διώχνουμε εντελώς από την αστυνομία και καθαρίσαμε. Μάλλον, όμως, η κατάσταση είναι περισσότερο περίπλοκη.
Στα ΜΑΤ υπηρετούν περίπου 1.100 αστυνομικοί, με μέσο όρο ηλικίας τα 24 χρόνια. Κάποιοι
από αυτούς επέλεξαν να πάνε στη συγκεκριμένη υπηρεσία. Πολλοί, όμως, τοποθετήθηκαν εκεί, με απόφαση των επικεφαλής, προκειμένου να καλυφθούν οι υπηρεσιακές ανάγκες. Οπως ομολογούν οι ίδιοι οι αστυνομικοί, το κίνητρο για όσους επιλέγουν να υπηρετήσουν στα ΜΑΤ είναι συχνά τα επιπλέον χρήματα που παίρνουν, ένα επίδομα της τάξης των 150 ευρώ.
Οι 1.100 αστυνομικοί των ΜΑΤ είναι για όλες τις δουλειές: για στατική φύλαξη σημείων σε διάφορες περιοχές στην Αθήνα, για πορείες, διαδηλώσεις, για επέμβαση σε εκτεταμένα επεισόδια και μετακινούνται εκτός Αττικής όταν παρουσιαστεί ανάγκη σε άλλες περιοχές της χώρας. Μέσα στο 2010 πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα περισσότερες από χίλιες συγκεντρώσεις και πορείες, για τις οποίες κινητοποιήθηκαν διμοιρίες των ΜΑΤ. Το 2011 βρήκε τις δυνάμεις αυτές να δεσμεύονται για σχεδόν τρεις μήνες στην Κερατέα, σε «πολεμικό» σκηνικό, με πολύωρες βάρδιες, πέραν των 12 ωρών υπηρεσία, σε διαρκή επιχειρησιακή κατάσταση. Οταν έχεις νέους ανθρώπους, 24 ετών, να βιώνουν καθημερινά τη βία, αυξάνονται οι πιθανότητες κάποιοι να «σπάσουν», να απολέσουν την ψυχραιμία τους και να απαντήσουν με υπέρμετρη βία.
Αστυνομικός που υπηρέτησε για τρία χρόνια στα ΜΑΤ και σήμερα υπηρετεί στην επαρχία περιέγραψε, μιλώντας στην «Κ», τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοί του. Ο ίδιος θεωρεί ότι «η κατάσταση της Κερατέας, αυτό που έγινε εκεί, ήταν χειρότερο από τα βίαια επεισόδια που ακολούθησαν τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου στο κέντρο της Αθήνας». Προσθέτει, δε, ότι η ανάγκη για παρέμβαση δυνάμεων των ΜΑΤ για την αντιμετώπιση πάσης φύσεως περιστατικών έχει γίνει, πλέον, καθημερινή. Αυτό σημαίνει ότι η δουλειά τους εντατικοποιείται, κάτι που επηρεάζει την ψυχολογία τους, ενώ, όπως λέει, «δύσκολα μπορεί να καταλάβει κανείς τι σημαίνει να βλέπεις καθημερινά συναδέλφους να τραυματίζονται».
Παράλληλα, ο ίδιος αναφέρει ότι οι αστυνομικοί των ΜΑΤ έχουν, κατά κανόνα, να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα, μέσα στην ίδια ομάδα, δύο κατηγορίες ανθρώπων: εκείνους που δεν επιδιώκουν τη σύγκρουση κι εκείνους που με κάθε τρόπο προσπαθούν να την προκαλέσουν και καλούνται, μέσα σε ακραίες συνθήκες, να τους διακρίνουν, κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο και εφικτό.
Ο ανθρώπινος παράγων
Η όξυνση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων έχει οδηγήσει σε μια πιο βίαιη καθημερινότητα. Ο αριθμός των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας –όχι πάντα ειρηνικών– έχει αυξηθεί. Ο αριθμός των πάσης φύσεως καταλήψεων, επίσης. Τα βίαια περιστατικά μεταφέρονται στις γειτονιές.
Σε αυτό το περιβάλλον αυξανόμενης βίας, η γενικευμένη απαίτηση είναι ότι οι αστυνομικοί δεν θα πρέπει να είναι βίαιοι. Οτι η αστυνομία θα πρέπει να είναι παρούσα, να αποτρέπει καταστροφές δημόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας, να μην επιτρέπει η κατάσταση να φτάνει στα άκρα και να το καταφέρνει χωρίς να ασκήσει βία ή τουλάχιστον χωρίς να ασκήσει «υπέρμετρη βία» κατά τη συνήθη διατύπωση.
Ωστόσο, συνηθίζουμε να ξεχνάμε τη διάσταση του ανθρώπινου παράγοντα. Και οι αστυνομικοί είναι άνθρωποι. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ή μόνο ότι είναι βίαιοι, σκληροί, απάνθρωποι. Σημαίνει, επίσης, ότι το λάθος και η υπερβολή –ανθρώπινα χαρακτηριστικά– ισχύουν και γι’ αυτούς, κάτι που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Ισχυρίζονται κάποιοι ότι είναι η παρουσία της αστυνομίας που «ανάβει τα αίματα» και προκαλεί επεισόδια στις διαδηλώσεις, μιλώντας για προκλητική συμπεριφορά των αστυνομικών. Αν είναι τόσο απλό, ας αποσυρθεί η αστυνομία από τη λήψη μέτρων σε διαδηλώσεις. Μπορεί κάποιος άλλος να εγγυηθεί ότι δεν θα γίνει το παραμικρό;
